طارم از شهرستان‌های استان زنجان است که جاذبه‌های گردشگری بسیای را در دل خود جا داده و قابلیت توسعه انواع گردشگری از جمله گردشگری مذهبی، روستایی، طبیعت‌گردی و مانند آن را دارد.
بسیاری از کشورها صنعت گردشگری پویا را منبع اصلی کسب درآمد، اشتغال‌زایی، رشد بخش خصوصی و همچنین توسعه زیرساخت‌ها می‌دانند. گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را «صادرات نامرئی» نیز می‌نامند. یکی از انواع گردشگری که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند، گردشگری روستایی است و به نظر می‌رسد روستاها در آینده به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند.
از آنجا که روستاهای طارم مهم‌ترین مقصد گردشگری در آینده هستند، باید به توانمندی‌های روستاهای این شهرستان توجه ویژه ای کرد که ایجاد منطقه گردشگری، توجه به روستاهای دارای آرامگاه مذهبی و ثبت آثار گردشگری هریک می‌توانند در این زمینه اثرگذار باشند.
محورهای گردشگری روستایی
ظرفیت‌های گردشگری روستایی طارم را می‌توان به چند محور تقسیم کرد، از مهم‌ترین آنها می‌توان به منطقه گردشگری «روستای تاریخی و ییلاقی شاه‌نشین»، «روستای کوهپایه‌ای تشویر»، «روستای قوهیجان»، «یخچال طبیعی محدوده روستای ولیدر»، «روستای وزنه سر»، «روستای لار »، «روستای گوهر »، «روستای دگاهی»، «روستای باکلور »، «شیت» و «چورزق» اشاره کرد، طارم به علت شباهت آب و هوایی به مناطق شمالی كشور، از زیباترین و منحصر به فردترین جاذبه‌های طبیعی برخوردار است. ایجاد امکانات و زیربناهای لازم رفاهی و خدماتی و توسعه جاده دسترسی، ایجاد منطقه ویژه گردشگری «زنجان- طارم» میتواند به‌عنوان قابلیت عظیم گردشگری مطرح شود و در جذب گردشگر، توسعه زیرساخت‌ها و رونق این منطقه و همچنین ایجاد اشتغال و درآمدزایی مؤثر باشد.
گردشگری مذهبی
گردشگری مذهبی موضوعی بسیار مهم در جذب گردشگر است و آثار مثبت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به همراه دارد. بنابراین باید مورد توجه جدی قرار گیرد. وجود امامزاده هاشم وعوف(ع)، جعفر(ع) در شهر آببر، سید احمد(ع) در وزنه سر، محمد علی ماهوری(ع) در زاچکان، حیدر(ع) در گیلوان، عبداله(ع) در صومعه بر، محمد باقر(ع) در کله سیران، محمد هاشم(ع) در سرخه میشه، قاسم(ع) در کلوییم، علی(ع) در سرخ آباد، عبداله(ع) در بالاکوه، اسماعیل(ع) در قوهیجان، ابراهیم(ع) و خدیجه(ص) در بندرگاه، ابراهیم(ع) و طاهر(ع) و مرجان(ص) در چمله، محمود(ع) در ارشت، حسن غائب(ع) در چورزق، عبدالرحمان(ع) و نرجس خاتون(ص) در قلات، سلطان سید علی القاضی(ع) در جیش آباد بر غنای فرهنگی، مذهبی این شهرستان افزوده است.
جاذبه‌های طبیعی و سدها
محور بعدی گردشگری روستایی در شهرستان طارم جاذبه‌های طبیعی و سدها است. طبیعت بكر و دست نخورده‌ای مانند سد طبیعی «كردكندی» از جمله ثروت‌های خدادادی منطقه است كه توجه علاقه‌مندان به آثار طبیعی را به خود جلب می‌كند. سد طبیعی كرد كندی یا كردآباد كه در پی زلزله ۳۱ خرداد سال ۱۳۶۹ شمال و شمالغرب كشور و در اثر رانش زمین در سه كیلومتری شهر آب بر مركز شهرستان طارم به وجود آمده، یك معجزه الهی است. این آبگیر طبیعی و زیبا به لحاظ موقعیت استثنایی و سكوت حاكم بر محدوده آن، به محلی نادر و شگفت انگیز، برای تفریح و گشت و گذار گردشگران تبدیل شده است. جنگل‌های ولوار بالاتر از روستای چرزه، لهمت، چشمه سر، بلوطستان و زرشكی در ارتفاعات روستای توریستی و چشم نواز پاسار، پدیده مه گرفتگی در سطح شهرستان به طوریكه از بالای قله‌های اطراف به آن نظاره كنید مانند توده‌ای از پنبه بر دره‌ای بزرگ قرار گرفته است، قله‌های شمالی پوشیده از مه شهرستان كه موجب كاهش دما و خنكی هوا می‌شود، از شگفتی‌های آفرینش و ظرفیت‌های بالقوه گردشگری این شهرستان است.
وجود گونه‌های بسیار متعدد و متنوع گیاهی و جانوری كه بخشی از این گونه‌ها در منطقه حفاظت شده روستای سرخ آباد و خرمنه سر قرار دارد، وجود ارتفاعات و قلل متعدد و متنوع با شیب‌ها و زیبایی‌های خاص خود كه میتواند برای گردشگران، كوهنوردان و ورزشكاران پاراگلادیر بسیار جذاب باشد. سدهای طبیعی باكلور، جمال آباد و كردآباد كه در زلزله ۱۳۶۹ بر اثر ریزش كوه تشكیل شده‌اند و وجود رودخانه مهم قزل‌اوزن و اقلیم مناسب در حاشیه این رودخانه به عنوان زیستگاه آبزیان، پرندگان و اكوسیستم تالابی رودخانه‌ای و شالیزارهای برنج در حاشیه رودخانه قزل اوزن چشم‌اندازی بی‌نظیر برای گردشگرادن در فصل بهار و تابستان به شمار می‌رود. سرسبزی باغات زیتون در فصل پاییز و زمستان در كنار سفیدی قله‌های پوشیده از برف، نشاط و شادابی خاصی به گردشگران این شهرستان می‌بخشد. به‌دلیل نبودن یخبندان در فصول سرد، مهاجرت انواع پرندگان به شهرستان، جاذبه‌های بی‌نظیر گردشگری را در منطقه ایجاد می‌كند.
ثبت ملی آثار تاریخی
تركیب كلی آثار تاریخی این شهرستان به سبك آتشكده‌های دوران ساسانی و با آتشكده نیاسر كاشان قابل مقایسه است، با این تفاوت كه برای عناصر اصلی در آنها به جای آجر، از لاشه سنگ استفاده شده است.
وجود قلعه‌های تاریخی در شیت، سانسیز، هزاررود، تشویر و سمیران و آتشکده‌های تشویر، الذین، گیلانکشه، پیرچم، پیرهمدان آببر، تنگه‌ور هزاررود نشان از قدمت تاریخی شهرستان طارم دارد كه در فهرست آثار تاریخی ثبت شده و در بعضی اوقات سال هموطنان زرتشتی آیین گهنبارخوانی را در این مكان‌های به جا می‌آورند.
لزوم ایجاد امکانات گردشگری
منطقه طارم و مجموعه روستاهای هدف گردشگری میتواند قطب جاذبه‌های گردشگری در حوزه اكوتوریسم باشد اجرای این طرح نیازمند ایجاد جاده مناسب، تدارک مراکز اقامتی، رفاهی و خدماتی مجهز در مسیر و تهیه طرح مطالعاتی است.
ایجاد امکانات و زیربناهای مورد نیاز در این بخش، نقش مهمی در جذب گردشگر و رونق همه جانبه این محور دارد. این محور اصلی میتواند محرکی برای گردشگری روستایی و ایجاد محورهای فرعی گردشگری باشد و چهره منطقه را دگرگون کند. بنابراین باید برای تحقق این موضوع، هماهنگی ملی و منطقه‌ای ایجاد شود. تهیه طرح توجیهی و مطالعاتی و نیز جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای اجرای این طرح ضروری است و کاملا توجیه اقتصادی دارد.
یكی از برنامه‌ها برای جذب گردشگر در این منطقه تقویت زیرساخت‌ها از جمله راه دسترسی است. باید توجه داشت دخالت‌های غیر اصولی در طبیعت بكر روستاهای هدف گردشگری به واسطه حضور گردشگران یا اقدامات غیر كارشناسی به این منطقه آسیب می‌زند.
ضرورت‌هایی برای گردشگری
برای رونق بخشیدن به حوزه گردشگری در طارم راه‌اندازی بانک اطلاعات گردشگری روستایی در این شهرستان، تقویت مؤسسه‌ها و شرکت‌های خصوصی و نیز جذب سرمایه‌گذار در بخش گردشگری ضروری است. از دیگر راهکارهای توسعه گردشگری طارم، ارائه خدمات مناسب در زمینه بیمه و حمل و نقل گردشگران، برگزاری جشنواره‌های محلی و برنامه‌های فرهنگی- مذهبی در روستاها، استفاده از ظرفیت‌های بالقوه فضای سایبر و رسانه‌های ماهواره‌ای مانند تأسیس شبکه جهانگردی و توریسم برای توسعه صنعت جهانگردی است.
زبان و قومیت
اکثر ساکنان منطقه طارم به زبان ترکی سخن می‌گویند و قومیت ترک اکثریت منطقه را تشکیل می‌دهد.در طارم مناطقی همچون زرین خانی، کوهگیر، اُرکن کرد، قیطول، کشکور، میر خوند سفلی و علیا دارای اقوام مهاجر کرد و لر هستند، که در نواحی مذکور زندگی می‌کنند، از کوچ این اقوام به منطقه طارم، بیشتر از چند دهه نمی‌گذرد. گویش تاتی نیز در برخی از روستاهای این منطقه رایج است. مردم روستاهای علی آباد و کپته به زبان تاتی صحبت می‌کنند. اما در بسیاری از روستاهای منطقه این زبان فراموش شده است.
سوغات شهرستان طارم
از شهرستان طارم با توجه به وجود باغ‌های بسیاری از زیتون، هلو و شلیل و همچنین انواع میوه‌های چهارفصل، می‌توانید مرکبات خوب و باکیفیتی از باغ دارها تهیه کنید. همچنین روغن زیتون و صنایع‌دستی مانند جاجیم، گلیم و فرش را هم می‌توانید با به عنوان سوغات به یادگار ببرید.