صنعت گردشگری، بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت در دنیا به‌حساب می‌آید و پس از صنایع خودروسازی، ساختمان و غذایی، چهارمین صنعت برتر جهان است. تأثیر گردشگری برافزایش میزان اشتغال و درآمدهای ارزی، رونق صنایع داخلی، گسترش همکاری‌های بین‌المللی موجب شده است تا نگرش کشورهای دنیا به مرز آن تغییریافته و جایگاه مهمی در سیاست‌گذاری دولت‌ها پیدا کند. رشد این صنعت، همواره آثار زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زیادی را به دنبال داشته است که بین رشد اقتصادی و گردشگری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
در دنیای امروز گردشگری سهم بزرگی از فرهنگ و اقتصاد را به خود اختصاص داده است و قطعا در آینده میزان این سهم نیز بزرگ‌تر هم خواهد شد. گردشگری یک صنعت پویا، بزرگ، متنوع و نیز یکی از بخش‌های رشد یابنده در سیستم اقتصاد ملی به شمار می‌رود، این صنعت با ۲۰۰ میلیون شاغل (۸ درصد کل اشتغال دنیا) و گردش مالی سالانه در حدود ۴/۵تریلیون دلار، به بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا تبدیل‌شده، به‌طوری‌که در بیش از ۱۵۰ کشور، گردشگری یکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی است و در ۶۰ کشور رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
کشور ایران در جایگاه مناسب نقاط پرجاذبه گردشگری در سطح آسیا و بین‌المللی را دارد. شناخت مفاهیم گردشگری به دولت‌ها و ملت‌ها کمک می‌کند تا ضمن یافتن راهی ایده‌آل برای تولید ثروت و درآمد به دایره ارتباطاتشان با ملل و دولت‌های دیگر وسعت بدهند. مطالعه عمیق و دقیق مفاهیم گردشگری و شناخت انواع گردشگری، مفاهیم صنعت توریسم و عناوین دیگر مرتبط به آن نشان می‌دهد که چه ظرفیت‌هایی در کشور برای جذب گردشگر وجود دارد و چطور می‌توان از این ظرفیت‌ها در راستای رسیدن به اهداف درآمدزایی و توسعه ارتباطات با ملت‌های دیگر بهره برد.
موقعیت خاص جغرافیایی و داشتن وضعیت مناسب آب و هوایی، استان زنجان را از توان آبی بالایی برخوردار کرده است. در استان زنجان صنعت گردشگری و بخش‌های مرتبط با این صنعت ازلحاظ برقراری پیوند با سایر بخش‌های اقتصادی این استان می‌تواند از بخش‌های پیشرو در اقتصاد استان زنجان محسوب شود. رشد اقتصادی به‌نوبه خود می‌تواند باعث رشد بخش مالی شود. وجود بازارهای مالی کارا، افزایش عرضه‌ی خدمات مالی را در پی دارد. این موضوع به‌نوبه‌ی خود باعث گسترش تقاضا برای بخش حقیقی اقتصاد می‌شود.
تاریخ مردم، آداب و سنن، هنر، ارزش‌ها و سبک زندگی آن‌ها در این مناطق جغرافیایی از مهم‌ترین مؤلفه‌های آن محسوب می‌شوند و آثار مثبت بسیاری در استان و پایداری اقتصاد دارند. استان ما به دلیل وجود آثار باستانی ملی، تمدنی، تاریخی، زیارتی و… به‌عنوان یکی از مهدهای گردشگری فرهنگی، از قابلیت‌های بسیار بالایی برخوردار است. تفاوت‌های موجود در سنت، لباس، صنایع‌دستی، غذا، موسیقی، هنر، معماری و امثال آن باعث شده فرهنگ و جوامع سازنده این فرهنگ تبدیل به کانون اصلی توجه گردشگران در استان شود
لذا این صنعت می‌تواند از طریق کانال عرضه خدمات گردشگری و تقاضا برای بهره‌مندی از خدمات گردشگری تولید محصولات گردشگری در سایر بخش‌ها کل اقتصاد زنجان را رونق بخشد با توجه به این پتانسیل‌ها باید گردشگری به‌عنوان یک اولویت در دستور کار برنامه‌ریزان استانی قرار گیرد و بهره‌برداری لازم این پتانسیل در راستای اقتصادی استان انجام گیرد.
تحقیقات انجام‌شده در این بخش نشان می‌دهد که رابطه علی بین گردشگری و رشد اقتصادی استان زنجان، یک رابطه علی دوطرفه است و بین این دو متغیر، یک تعادل بلندمدت وجود دارد. صنعت گردشگری با ویژگی‌های خاص خود، صنعتی پویا با آینده‌ای روشن تلقی می‌شود. سرمایه‌گذاری در این صنعت در استان زنجان با داشتن جاذبه‌های جهانگردی روبه افزایش است که با توسعه فعالیت‌های گردشگری می‌تواند زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم می‌شود و این امر برای استانی مانند زنجان با جمعیت جوان و متقاضی روبه‌رو است، بسیار مفید است. لازم به ذکر است که از هر ده نفر گردشگر که وارد استان میزبان می‌شوند، یک فرصت شغلی ایجاد می‌گردد و سبب رشد اقتصادی می‌شود.
می‌توان با گسترش صنعت گردشگری در استان درآمدها را افزایش داد. از طرفی هم قسمتی از درآمدها صرف تولید و اشتغال شده و منجر به رشد اقتصادی می‌شود. همچنین با تشویق سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و با اعطای تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت و معافیت‌های مالیاتی برای بخش خصوصی می‌توان رشد اقتصادی را افزایش داد.
گردشگری موجب بالا رفتن پتانسیل‌های جوامع محلی برای توسعه زمینه‌های اشتغال و کارآفرینی، افزایش مشارکت ساکنان درزمینه حفظ میراث‌فرهنگی، بهبود معیشت مردم از طریق افزایش درآمد و اشتغال و تغییر آداب‌ورسوم محلی، رونق صنایع‌دستی استان، توسعه فعالیت‌های اقتصادی و تنوع فعالیت‌های تولیدی می‌شود. همان‌گونه که افزایش توسعه مالی سبب رشد اقتصادی می‌گردد، افزایش رشد اقتصادی نیز سبب بهبود زیرساخت‌ها و توسعه صنعت گردشگری می‌شود
امیر ارجمند
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان