در استان فرهنگی و تاریخی زنجان آثار تاریخی بی‌بدیلی هستند که از پیشینیان خردمند و متعلق این دیار به‌جای مانده و ما نیز موظف هستیم از این میراث گران‌بها صیانت کنیم.
در سال ۱۴۰۰ در معاونت میراث‌فرهنگی اقدامات قابل‌توجهی انجام‌گرفته است که شامل موارد زیر است.
۱۴۷ پرونده حقوقی علیه آثار منقول و غیرمنقول
در سال ۱۴۰۰، واحد حقوقی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان به ۱۴۷ پرونده علیه آثار منقول و غیرمنقول در مراجع قضایی پیگیری و اقدام شده است.
مرمت ۱۵ اثر تاریخی زنجان
بخشی از عمارت تاریخی ذوالفقاری، کف‌سازی معبد داش کسن، کاروانسرای نیک‌پی، ساماندهی معابر روستای گردشگری گلابر، ساماندهی بافت روستای قوزلو، مرمت بخشی از آرامگاه چلبی اوغلو، ساماندهی و مرمت بخشی از قلعه سانسیز، مرمت گنبد و دیوارهای موزه باستان‌شناسی ابهر، تجهیز موزه چهرآباد و بخشی از راسته اصلی بازار، مسجد چهل‌ستون، بافت تاریخی و غیره مرمت شد و در سال ۱۴۰۱ نیز ادامه خواهد داشت.
مرمت ۵۰ شیء تاریخی در زنجان
۵۰ شیء شامل ۱۱ شیء دارای ارزش فرهنگی و تاریخی، مکشوفه از شهرستان طارم در شش ماهه اول و ۳۹ شیء دارای ارزش فرهنگی و تاریخی، مکشوفه از شهرستان‌های طارم، ایجرود و سلطانیه در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۰ در سطح استان مرمت شد و ۴۱۷ شیء با ارزش تاریخی یا بدل شامل سفالی، سکه، مهره و غیره مورد کارشناسی قرار گرفتند.
ثبت ۲۸ اثر زنجان در فهرست آثار ملی
در سال ۱۴۰۰، پرونده‌هایی شامل پنج مورد آن جزء آثار ناملموس، ۹ مورد آثار منقول، ۹ مورد آثار غیرمنقول، سه مورد آثار طبیعی و دو پرونده تعیین حریم به ثبت رسید. آثار غیرمنقول ثبت‌شده شامل حمام سرچم و مسجد آهنگران شهرستان زنجان، امامزاده محمد کله سیران شهرستان طارم، محوطه خوم چیخان شهرستان ماهنشان، گنبد کهریز، حمام گلابر، تپه بویوک گل، محوطه باغچالار و دستکند خول شهرستان ایجرود است. ۹اثر منقول ثبت‌شده نیز شامل یک قطعه پارچه ساسانی شماره اموال، ۵ قطعه پارچه ساسانی به شماره اموال ۲۱۵۲، ۲۱۵۳، ۲۱۵۴، ۲۱۵۵، ۲۱۵۶، ۲۵۶۷، یک قطعه پارچه هخامنشی به شماره اموال ۲۱۵۷، جارو ساسانی شماره اموال ۲۳۳۳، کاسه دودسته گورستان سره جی شماره اموال ۲۶۵۵ است و ۵اثر ناملموس ثبت‌شده شامل خوراک محلی قویماق زنجان، حلوای محلی اوماج روستای گلابر شهرستان ایجرود، غذای محلی عشایری اریکلی پیزو شهرستان ایجرود، بازی بومی محلی ارقه ارقه شهرستان ابهر آثچی کند، نان محلی زیتون شهرستان طارم است.
سه اثر طبیعی ثبت‌شده شامل غار زرین شهرستان خدابنده، مجموعه درختان گردو چشمه پلنگه شهرستان طارم و درخت کهن‌سال چنار کوی نیک شهرستان ابهر است. دو پرونده حرایم ثبت‌شده شامل حسینیه کرسف شهرستان خدابنده و مسجد جامع قروه در شهرستان ابهر است که تاکنون مجموع آثار ثبتی این استان به عدد ۹۰۴ اثر رسیده که شامل ۷۸۵ اثر در فهرست میراث غیرمنقول، ۳۹ اثر در فهرست میراث منقول، ۶۱ اثر در فهرست میراث ناملموس، ۱۸ اثر در فهرست میراث طبیعی و یک اثر در فهرست میراث جهانی است.
صدور مجوز پروانه فعالیت ۲ موزه و ۲ مجموعه‌داری
پروانه فعالیت مجموعه‌داری «مجموعه‌ی فسیل جانوری و گیاهی» در شهر طارم – به آقای عباس مرتضویی، پروانه فعالیت موزه «صنایع‌دستی» در شهر زنجان – عمارت دارایی به آقای علیرضا مقدم (فرزند مرحوم رجبعلی مقدم)، پروانه فعالیت مجموعه‌داری «مردم‌شناسی روستایی» در شهر ابهر روستای عمید آباد به آقای حسین سلطانی و پروانه فعالیت موزه «پست» در شهر زنجان – میدان رسل، بلوار دارالقرآن وابسته به اداره‌کل پست استان زنجان در طی یک سال صادر شد.
دو دوره کاوش باستان‌شناسی
«کاوش باستان‌شناسی ناحیه جنوبی معدن نمک چهرآباد (زنجان) در راستای تکمیل مطالعات باستان‌شناسی و پنجمین فصل کاوش مشترک ایران و آلمان در معدن نمک چهرآباد (زنجان) از محل اعتبارات موزه معدن‌شناسی آلمان انجام شد.»
کارشناسی اشیا
کارشناسی ۴۱۱ شیء دارای ارزش تاریخی یا بدل شامل سفالی، سکه، مهره و…کشف‌شده یا توقیفی از سطح استان انجام شد.
اقدامات فرهنگی معاونت در سال ۱۴۰۰
مسابقه اسکیس در مقبره میرزا ابوالقاسم مجتهد، نشست صمیمی مدیرکل با استادکاران، معماران سنتی و همکاران معاونت میراث‌فرهنگی در هفته میراث‌فرهنگی برای تقدیر و اهدای لوح حافظان میراث، افتتاح مخزن امن موزه باستان‌شناسی زنجان، رونمایی از ۵۰ شیء مرمت‌شده در استان با حضور مسئولین، برگزاری نمایشگاه ۱۷ شیء تاریخی مکشوفه از معدن دورنبرگ اتریش در موزه باستان‌شناسی مردان نمکی زنجان (آبان ماه ۱۴۰۰)، برگزاری سمینار بزرگداشت «چاقوی مرد نمکی شماره ۴» (سالن خیریه مهرانه زنجان – دی‌ماه ۱۴۰۰) برگزار شد.
تعداد بازدیدکنندگان داخلی و خارجی
تعداد کل بازدیدکنندگان داخلی و خارجی از ۱۱ موزه فعال استان زنجان ۳۶هزار ۴۸۷ نفر بود.
تفاهم‌نامه‌های منعقده در سال ۱۴۰۰
در راستای اجرای ماده ۵ قانون راجع به حفظ آثار ملی، مصوب ۱۳۰۹ تفاهم‌نامه‌های ذیل جهت مرمت بناهای تاریخی منعقد شد: «حمام حسینیه اعظم زنجان، سرای ناصری در بازار تاریخی زنجان، حمام حاج داداش زنجان که در راستای ایجاد و حفظ اشتغال در حوزه میراث‌فرهنگی با اعطای کمک‌های فنی و اعتباری تفاهم‌نامه‌ای با مالک اثر تاریخی ثبتی سرای ذبیحیان بازار تاریخی زنجان منعقد شد.