زنجان مرکز استان زنجان در شمال غربی ایران و بیستمین شهر کشور ازلحاظ جمعیت است. شهر فعلی زنجان از دوران صفویه توسعه پیداکرده است و خاستگاه اولیه شهر به لحاظ استفاده از امکانات و استعدادهای بالقوه شهری و زیستی در ساحل راست رودخانه زنجان رود قرارگرفته است. امروزه زبان مردم زنجان، ترکی آذربایجانی با لهجه زنجانی است و مردم این شهر ازلحاظ فرهنگی و زبانی به سایر شهرهای آذربایجانی‌نشین ایران شباهت دارند. استان زنجان زمستان‌های سخت اما تابستان‌های معتدل و خنکی دارد. در این استان علاوه بر آثار تاریخی، مساجد و بناهای قدیمی، جاذبه‌های طبیعی مانند آبشارها، رودخانه‌ها، غارها، تالاب‌ها و روستاهای بکر علاقه‌مندان به گردشگری را به‌ویژه در فصل تابستان دورهم جمع می‌کنند.
هشتم مردادماه در تقویم ایران با نام زنجان و روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهرودی (شیخ اشراق) گره‌خورده است. سهروردی کسی است که مکتب فلسفی فلسفه اشراق را به وجود آورد که بعد از مرگش وسعت یافت. او نظریه خود را در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ارائه کرد. سهروردی را رهبر افلاطونیان جهان اسلام لقب داده‌اند. او خود فلسفه‌اش را حکمت اشراق نامیده بود که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است و اقوام لاتین آن را aurora consurgens نام نهاده‌اند؛ اما این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست و در آن آرای افلاطون، ارسطو، نوافلاطونیان، زرتشت، هرمس، اسطوره تحوت و آرای نخستین صوفیان مسلمان درهم‌آمیخته است. فلسفه اشراق با نام «شیخ شهاب‌الدین سهروردی» شناخته شده است؛ فیلسوفِ عارف‌مسلکی که طرحی نو درانداخت و به فلسفه اسلامی، حیات تازه‌ای بخشید و آن را وارد مرحله‌ای دیگر کرد.
مکتب سهروردی هم فلسفه هست و هم نیست. فلسفه است ازاین‌جهت که به عقل اعتقاد دارد، اما عقل را تنها مرجع شناخت نمی‌داند. عرفان است از این نظر که کشف و شهود و فلسفه اشراق را شریف‌ترین و بلندمرتبه‌ترین مرحله شناخت می‌شناسد. فیلسوفی که پس از قرن‌ها هنوز آوازه تاریخ است و طرفداران زیادی در جای‌جای دنیا دارد.
شهاب‌الدین سهروردی در سال ۵۴۹ هجری قمری/۱۱۵۵ میلادی در شهر سهرورد از توابع شهرستان خدابنده واقع در استان زنجان ایران متولد شد. سهروردی تحصیلات مقدماتی را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود در نزد مجدالدین جیلی استادِ فخر رازی در مراغه آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و با وحدت ذهن و نیک‌اندیشی بر بسیاری از علوم اطلاع یافت. شهاب‌الدین سهروردی در هنگام مرگ، ۳۸ سال داشت و مزار ایشان در مسجد امام سهرودی شهر حلب است. علت مستقیم وفات سهروردی معلوم نیست. (البته مشهور آن است که او به دلیل گرسنگی از دنیا رفت). روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهروردی به تائید مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۸ مرداد است که در این روز همایش‌ها، بزرگداشت‌ها و یادبودهایی برای این شخصیت بزرگ فلسفی برگزار می‌شود.
سهروردی ریاضت را حکمتی عملی برای درک بهتر حکمت نظری می‌دانست. از سهروردی آثار فراوانی برجای‌مانده که کتاب حکمه‌الاشراق مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. موضوع این کتاب در مورد آخرین آرای فلسفی سهروردی است. سهروردی آنچه از کشف و شهود به دست آورده درکتاب حکمت‌الاشراق با زبان فلسفی بیان می‌کند. نام کتاب نیز بر اساس نظریه سهروردی انتخاب‌شده که بنیان آن بر پایه کشف و شهود است. برخی نیز معتقدند نام اینکتاب به این دلیل است که فلسفه سهروردی از مشرق زمین (سرزمین ایران) برمی‌خیزد. سهروردی اساس دست یافتن به شهود را جدایی جسم از روح می‌دانست. او حکمت اشراق را محصول شهودی معرفی می‌کند که از روح مقدس بر قلب او سرازیر می‌شد. سهروردی از طریق فلسفه اشراق، حکمت عرفان ایرانی را زنده کرد و آن را وسعت داد.
سهروردی عمر کوتاهی داشت اما طول زندگی مهم نیست، عمق زندگی مهم است و زندگی شیخ اشراق عمق داشت.
سید سعید صفوی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان