میراث‌فرهنگی و بناهای قدیمی تاریخ و میراث ارزشمندی هستند که نقش مهمی در توسعه و پیشرفت دارند، ضمن اینکه با بهره‌برداری صحیح از آن‌ها اشتغال نیز رونق می‌گیرد. هر یک از آثار تاریخی، بخشی از فرهنگ و تمدن کهن زنجان است، فعالیت‌های مهمی در بخش‌های مختلف به‌ویژه مرمت و حفظ آثار انجام شده است که معرفی به همگان هدف اصلی بعد از مرمت بناهای تاریخی استان توسط رسانه و فضای مجازی است. استان زنجان یکی از استان‌های با اهمیت ایران است که در ناحیه مرکزی شمال غربی ایران واقع‌شده و از نظر ارتباط به دلیل استقرار بر محور ترانزیتی، نقطه ارتباطی مرکز با غرب و شمال غربی ایران به شمار می‌آید. جاذبه‌های جهانگردی استان زنجان در تمام قسمت‌های آن پراکنده شده و می‌توان آن‌ها را در شمار جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی موردبررسی قرارداد.
ابوالفضل عالی، مسئول دفتر فنی معاونت میراث فرهنگی زنجان در این رابطه می‌گوید: سامان‌دهی و مرمت ارگ و تزیینات مجموعه گنبد جهانی و حمام سالار در شهرستان سلطانیه، تکمیل زیرساخت گردشگری درسجین و مرمت امامزاده اسماعیل شناط در شهرستان ابهر، سامان‌دهی و مرمت مسجد جامع سجاس، تکمیل زیرساخت گردشگری غار کتله‌خور، کف‌سازی بقعه قیدار نبی در شهرستان خدابنده، مطالعه و مرمت حمام روستای قینرجه، مرمت مسجد چهل‌ستون، مرمت مسجد یری پایین، مرمت حمام حاج داداش، مرمت سرای ناصری و کف‌سازی میوه فروشان در بازار، مرمت و سامان‌دهی مقابر میرزایی، تکمیل، تجهیز و مرمت موزه ذوالفقاری، ایجاد و تجهیز سایت موزه چهر آباد، مشارکت در مرمت بنای تاریخی خدیوی در شهرستان زنجان، مرمت بافت تاریخی گلابر در شهرستان ایجرود انجام شده‌اند و بناهایی مانند گنبد سلطانیه، خانه معینی، خانه خدیوی، بقعه قیدار نبی (ع) و غیره در حال مرمت هستند. و همچنین بقعه‌های تاریخی میرزا مهدی و مجتهدی و سراهای بازار مانند ذبیحیان و ملک و بقعه چلبی اوغلو و حمام سالار در سلطانیه به بخش خصوصی واگذار خواهند شد.
او می‌افزاید: در سال ۱۴۰۱، ۸۱ اثر تاریخی شامل ۲۹ اثر تاریخی توقیفی و اهدایی در سطح استان در سه‌ماهه اول سال و ۵۲ اثر تاریخی توقیفی و اهدایی در سه‌ماهه دوم مورد ارزیابی کارشناسان قرار گرفت. ۱۲ ظرف تاریخی شامل پنج ظروف سفالی در سه‌ماهه نخست امسال و ۶ ظرف سفالی و یک اثر گچ‌بری در سه‌ماهه دوم سال مرمت شد. عملیات مرمتی بر اساس اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی توسط کارشناسان دفتر فنی اداره‌کل انجام‌یافته و میزان اعتبار آن به صورت استانی و ملی بوده است.
حامد بیگدلی کارشناس ارشد معماری و کارشناس دفتر فنی معاونت میراث فرهنگی زنجان نیز در خصوص نحوه مرمت آثار تاریخی استان می‌گوید: مرمت و احیای صحیح آثار تاریخی و ایجاد مراکز تفریحی با مرکزیت آثار و معرفی آن‌ها به مردم موجبات جذب گردشگر و در نتیجه رونق اقتصادی شهر و استان را فراهم خواهد آورد. به نظر می‌رسد این مهم، با عنایت به تحقیقات میدانی انجام گرفته که نشان می‌دهد مرمت در مدت زمان کوتاه و با کیفیت نسبتا بالاتری توسط مالکان، بهره‌برداران و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به این حوزه صورت می‌گیرد و شایسته است مرمت آثار تاریخی از طریق حمایت مالی و اعطای تسهیلات با نرخ کم تحت نظارت کارشناسان دفتر فنی اداره کل به مالکین، بهره برداران و سرمایه گذاران سپرده شود.
او می‌افزاید: دلیل عدم موفقیت در برخی پروژه‌های مرمت آثار، تخصیص بودجه به صورت خرد و پیمانی و البته اصلی‌ترین دلیل اینکه مرمت آثار تاریخی در قالب شرایط عمومی پیمان و فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گنجانده نمی‌شود چرا که در حین عملیات مرمتی تغییرات زیادی (با توجه به‌عدم اطلاع از پشت کار) در شرح خدمات اولیه ایجاد می‌شود که مغایر با قوانین فوق است. در صورت تخصیص بودجه به اداره کل برای مرمت آثار تاریخی نیز بهتر خواهد بود، بودجه به صورت نقدی و پروژه نیز به روش امانی انجام شود.
فاطمه قاسملو کارشناس ارشد مرمت و احیای بنا و بافت‌های تاریخی معاونت میراث فرهنگی استان زنجان، در زمینه روندِ مرمت و سامان‌دهی ابنیه و بافت‌های تاریخی استان چنین می‌گوید: اولین قدم برای مرمت و سامان‌دهی بخش‌های آسیب دیده بازدید میدانی از محل و مستندسازی، مستندنگاری دقیق از میزان آسیب‌ها و عوارض ایجاد شده در بنا است و اینکه کشف علل و عوامل درونی و بیرونی آسیب‌ها و عوامل مخل تخریب بنا برای پیشگیری از افزایش میزان آسیب و ارائه مناسب‌ترین روش درمان برای محل‌های آسیب دیده برای زمان‌های کوتاه مدت یا درازمدت و سپس تهیه شرح عملیات کلی و شرح خدمات و برآورد کلی ریالی و ارائه درخواست اعتبار ریالی برای شروع عملیات مرمت، سامان‌دهی، استحکام بخشی و… انجام می‌شود.
او می‌افزاید: به دلیل ماهیت خاص و پیچیدگی‌های زیاد ساختار سازه‌های معماری سنتی در تمام ابنیه در حین زمان ساخت و بعضا در طی سال‌های بعد از ساخت بنا در اثر تغییرات فصلی واقلیمی و… دچار تغییرات غیرقابل پیش بینی می‌شوند از طرفی حساسیت بالای بناهای آسیب دیده و بعضا مشخص نبودن میزان دقیق آسیب درپشت یا زیر کار درحین پروژه‌های پیمانی شاهد تغییرات حجمی که منجر به تغییر آیتم‌ها و بوجود آمدن مشکلات متعددی می‌شوند و در صورت عدم تغییر آیتم‌های شرح خدمات، عملیات مرمت متوقف و بنا دچار آسیب‌های بیشتری می‌شود. لذا تجارب سال‌های گذشته حاکی از آن است که اجرای عملیات مرمت به روش امانی محدودیت‌های این‌چنینی را شامل نمی‌شود و در حین کار نگرانی از بابت افزایش و کاهش بیش از ۲۵ درصد که اصلا متناسب با ماهیت عملیات مرمت نیست، وجود ندارد.
در حال حاضر استان زنجان ۲ هزار اثر تاریخی طبیعی و معنوی دارد و از این تعداد ۹۱۴ اثر در فهرست آثار ملی و جهانی ثبت‌شده که شامل ۷۱۹ اثر غیرمنقول، یک اثر ثبتی، ۲۲ اثر طبیعی ۶۱ معنوی ثبتی و ۳۹ منقول تاریخی است.
انتهای پیام/