میراث آریا: حسینیه اعظم زنجان از اماکن مذهبی شیعیان است که قدمت این مکان به حدود یک قرن پیش می‌رسد و توسط دو فرد به نام‌های حاج میرزا محمد نقی و حاج میرزا بابایی وقف شده است. قدیمی‌ترین منبعی که نام حسینیه زنجان در آن ذکر شده، کتاب «تاریخ دارالعرفان خمسه» به قلم رستم الحکما است. با بررسی اطلاعات موجود در این کتاب می‌توان دریافت که حسینیه اعظم در دوره نادرشاه و حتی سال‌ها قبل از آن وجود داشته است. دومین سندی که می‌توان برای تعیین قدمت حسینیه به آن استناد کرد، «علم فلزی تاریخی» از اشیای قدیمی حسینیه است. این علم که به «علم اصلی» شهرت دارد، از دیگر علم‌ها کوچک‌تر است و تاریخ ۱۲۲۱ هجری قمری به‌عنوان تاریخ ساخت روی آن به چشم می‌خورد.
دهه اول ماه محرم در حسینیه اعظم زنجان
مراسم عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام مختص ماه محرم نمی‌شود و در دیگر روزهای سال نیز با توجه به فرهنگ و رسم هر منطقه صورت می‌گیرد. در استان زنجان و به ویژه در حسینیه اعظم زنجان در دهه اول محرم برنامه‌های احلی من‌العسل، شیرخوارگان حسینی، تجلیل از پیرغلامان، دسته عزاداری حسینیه اعظم، مراسم سخنرانی و عزاداری در شب‌های دهه اول محرم و قرآن‌خوانی عصر عاشورا صحنه‌های بدیعی را رقم زده و یوم‌العباس زنجان را به بزرگترین قربانگاه تبدیل کرده است.
آیین غبارروبی و تعویض پرچم گنبد حسینیه اعظم زنجان
در آستانه ماه محرم، آیین غبارروبی مسجد و تعویض پرچم یک رویداد تاریخی و سنت سالانه است که هر سال در حسینیه اعظم زنجان اجرا می‌شود، هدف از برگزاری مراسم تعویض پرچم این مکان، اعلان آغاز مراسم عزای حسینی و آگاه‌سازی مردم استان در زمینه برنامه‌های اجرایی در این مکان است. مراسم تعویض پرچم گنبد طلایی حسینیه اعظم زنجان از رنگ سرخ به رنگ سیاه است.
ویزیت رایگان
دارالشفای حسینیه اعظم زنجان با ارائه خدماتی از جمله پزشک عمومی، متخصص و فوق تخصص، دندانپزشکی، مامایی و خدمات پاراکلینیکی فعالیت دارد. هر ساله در دهه محرم ویزیت زائران و عزاداران حسینی رایگان است. ویزیت رایگان عزاداران حسینی در درمانگاه حسینیه اعظمانجام می شود. طی ایام محرم 80 پزشک و پرستار به صورت افتخاری در حسینیه اعظم زنجان حضور پیدا کرده و خدمات مربوط را به بیماران ارائه می‌دهند.
آماده‌باش نیروهای امدادی، اورژانس، هلال احمر، نیروهای امنیتی، آتش‌نشانی
هیئت ثارالله، حسینیه اعظم، زینبیه اعظم، مسجد سید، امامزاده سید ابراهیم(ع) و حیدریون توسط نیروهای امدادی، اورژانس، هلال احمر، نیروهای امنیتی، آتش‌نشانی و غیره پوشش ویژه داده می‌شوند.
حمل و نقل رایگان عزاداران در زنجان
همزمان با روز یوم‌العباس( هشتم محرم) و یوم الزینب (یازدهم محرم) استفاده از اتوبوس‌های ملکی شهرداری زنجان رایگان خواهد بود.
ادای «نذر نیابتی» در حسینیه اعظم زنجان
در طرح نذر نیابتی، افراد به خادمان وکالت می‌دهند تا بر اساس شرایطی که تعیین می‌کنند، ذبح انجام شود. در واقع وجه مورد نظر را به حساب حسینیه اعظم واریز می‌کنند و خادمان حسینیه نیز با تهیه قربانی، آن را به کشتارگاه سپرده و در شرایط کاملاً بهداشتی با حضور کارشناسان بهداشت ذبح انجام می‌شود.
حرکت دسته حسینیه اعظم زنجان
حرکت دسته حسینیه اعظم در روز هشتم محرم در قالب یوم العباس است که زنجان را به عنوان قربانگاه عزاداران حسینی معروف کرده است. امسال هم مانند سال‌های گذشته دوباره نوای «یا حسین» و «یا ابوالفضل» از خیابان‌های پایتخت شور و شعور حسینی به گوش جهانیان می‌رسد.
30 موکب در مسیر دسته حسینیه اعظم زنجان
30 موکب‌های عزاداری محرم امسال ، هشتم محرم در مسیر دسته حسینیه اعظم زنجان پذیرای عزاداران حسینی خواهند بود. بسیاری از این موکب‌ها به توزیع غذا و نوشیدنی می‌پردازند که البته با توجه به گرمای هوا، این موکب‌ها بساط شربت و مخصوصا آب را دارند. از نماز صبح مواکب آماده پذیرایی هستند و تدارک صبحانه، میان‌وعده، نهار و عصرانه و شام را دیده‌اند.
پخش حلوای اوماج در شام غریبان سیدالشهدا در حسینیه اعظم زنجان
نذری در فرهنگ مردم زنجان جایگاه والایی دارد و از نماد ماه محرم نذری دادن است. یکی از این نذری‌ها که در زنجان پیشکش می شود حلوای اوماج است. حلوای اوماج، حلوای زنجان است که مراحل پخت آن بسیار سخت است. آرد این حلوا در روز پنجم محرم توسط بانوان زنجانی آماده و روز هفتم محرم پخت آن انجام می‌شود و همزمان با روز دهم محرم، شام غریبان، در بین مردم و عزاداران حسینی توزیع می‌شود. خیلی از مریض‌دارها به این حلوا اعتقاد دارند و برای بیماران خود این حلوا را تهیه می‌کنند.
نذر پول، طلا، قربانی و پول
نذرکنندگانی که به هر دلیل امکان حضور در مراسم دسته حسینیه اعظم را ندارند، می‌توانند به صورت نیابتی نذر خود را ادا کنند.
حسینیه اعظم زنجان از سال گذشته با همکاری راه‌آهن شمال‌غرب کشور و سایر دستگاه‌های دولتی برای تسهیل سفر هموطنان به یوم‌العباس زنجانی‌ها قطار کاروان عشق را راه‌اندازی کرده است. امسال دومین باری است که این قطار به زنجان می‌آید. زائران و دوستداران خاندان اهل بیت علیهم السلام حاضر در این مراسم می‌توانند نذورات خود را به صورت نقدی و غیرنقدی اهدا کنند.
خادمین دسته حسینیه اعظم
۸۰۰ خادم افتخاری برادر و خواهر کار انتظامات و نظم دهی دسته را انجام خواهند داد، ۵۵۰ خادم افتخاری با ۵۹ ایستگاه ثابت و سیار کار جمع‌آوری نذورات مردمی را انجام خواهند داد، ذبح گوسفندان توسط ذابحین با حضور ناظران ذبح شرعی و بهداشتی توسط ۱۴۰ نفر از خادمین این واحد از ساعت ۱۵ شروع خواهد شد.
متن نوحه دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان در محرم 1402
الدخیل یا ابوالفضل
گلور امّ البنین اوغلی ابوالفضل
امیرالمومنین اوغلی ابوالفضل
بو دریای کرمدی
نگهبان حرمدی
جهاده ایلیوب عباس اراده
دیور هر لحظه با روی گشاده
حسینه نوکرم با خانواده
هزار احسن بو ارزشلی جهاده
سوسوزدی شاه دین اوغلی ابوالفضل
ابوالفضله نه تعریف و نه تمجید
امامه اولدی پشتیبان و امّید
ائدوب اخلاصینی مولاسی تأیید
درخشش ایلوری مانند خورشید
علی نون مه جبین اوغلی ابوالفضل
گزارش: علیرضا فیروزفر رئیس هیئت امنای حسینیه اعظم زنجان