ماهنشان؛ این زیبای 4000 ساله و با وقار که در چهار فصل سال همچون نگینی در غرب استان زنجان می‌درخشد، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و نوروز هر سال چشم انتظار گردشگرانی است که چند صباحی دل در گروی این همه زیبایی ببندند، صبح خود را با بوی نان تازه و دم‌نوش‌های کوهی آغاز کنند و آغازیدن دوباره زمین را جشن بگیرند.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان ببه نقل از ایسنا ، قدمت ماهنشان به زمانی برمی‌گردد که مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل‌اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهایی همچون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماهنشان مستقر شدند. برخی مورخان نیز معتقدند که «ماهنشان» در ابتدا همان «مادنشان» بوده و در گذر زمان تغییر نام یافته است. این شهر در فاصله ۱۱۳ کیلومتری غرب زنجان قرار دارد و کوه بلقیس با 3332 متر ارتفاع، مرتفع‌ترین قسمت آن و رستنگاه کمیاب‌ترین گونه‌های گیاهان دارویی به شمار می‌رود.
در واقع ماهنشان علاوه بر این‌که از اماکن تاریخی بکر برخوردار است، خاستگاه تولید انواع صنایع‌دستی محلی و انواع محصولات باغی و گیاهان دارویی به شمار رفته و قطب پرورش ماهی قزل‌آلا در استان زنجان محسوب می‌شود. از این‌رو مسافران نوروزی می‌توانند با انتخاب شهرستان ماهنشان به عنوان مقصد گردشگری خود، با طبیعتی ناب و بی‌بدیل آشتی کرده و خستگی‌هایشان را از جان به در کنند.
ماهنشان، آماده استقبال از مسافران نوروزی است
فرماندار ماهنشان از آماده‌سازی این شهرستان برای جذب هر چه بیشتر گردشگر در آستانه سال نو خبر داده و می‌افزاید: ماهنشان ظرفیت‌های زیادی برای جذب گردشگر دارد و سالانه میهمانان زیادی از سراسر کشور به این منطقه سفر می‌کنند. از این‌رو امسال نیز مانند سنوات گذشته فضای شهرستان آماده‌سازی می‌شود تا در پایان تعطیلات نوروزی، خاطره خوشی در ذهن گردشگران ثبت شود.
مجتبی نوری تصریح می‌کند: پاک‌سازی فضای شهر، گلکاری و لکه‌گیری معابر از جمله اقداماتی است که در راستای زیباسازی فضای شهرستان صورت گرفته است و با توجه به نظارت‌های مستمری که در طول ایام عید روی اماکن تاریخی، زیارتی و رستوران‌ها صورت می‌گیرد، گردشگران و مسافران می‌توانند با فراغ بال تعطیلات خود را در این منطقه سپری کنند.
خانه‌های گردشگری ماهنشان؛ اقامتی با حداقل هزینه در دامان طبیعت
مسئول اداره شهرستان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ماهنشان از افزایش بی‌سابقه بازدید از اماکن گردشگری این شهرستان طی نوروز سال 96 خبر داده و اظهار می‌کند: این بازدیدها به صورت مشترک و با مشارکت و همراهی نماینده‌هایی از فرمانداری، ادارات میراث‌فرهنگی و صنعت، معدن و تجارت، اماکن عمومی، اتاق اصناف، همچنین بهداشت و درمان صورت گرفت و ستاد اجرایی خدمات سفر شهرستان ماهنشان از همان روزهای نخستین تعطیلات، خدمات مطلوبی به مسافران و گردشگران ارائه داد.
عابدین صفایی‌نصب می‌افزاید: روستای قزلو، قلعه بهستان، حسینیه روستای قلعه ارزه‌خوران، مقبره مولانا همتی انگورانی، قلعه کلیسا، گنجعلی‌بیگ قلعه‌سی، یاستی‌قلعه، روستای کلیسا، معدن متروکه بایچه‌باغ، مجموعه گنج‌آباد، کوه‌های رنگی، غار میانج، دریاچه طبیعی خندق‌لو، یخچال طبیعی قوشقار و قلعه‌جوق مناطقی هستند که هر ساله تعداد زیادی از گردشگران را به خود جذب می‌کنند.
او خاطرنشان می‌کند: دو واحد خانه گردشگری با امکانات کامل در روستاهای علم‌کندی و بهستان راه‌اندازی شده است و مسافران می‌توانند از طریق هماهنگی با دهیاری‌ها و با پرداخت حداقل هزینه، از طبیعت بکر ماهنشان در بهار امسال بهره‌مند شوند. علاوه بر این، امسال برای نخستین بار اقامت‌گاه بوم‌گردی در روستای قوزلو راه‌اندازی شده است و مسافران می‌توانند با پرداخت حداقل هزینه، از فضای بکر روستا و غذاهای سنتی که در این منطقه پخت می‌شود بهره‌مند شوند.
قلعه بهستان یا کهن‌دژ، بنایی به جا مانده از دوره مادها
قلعه بهستان یا کهن‌دژ در نزدیکی روستای بهستان و در کنار رود قزل‌اوزن مستقر شده است. این مکان تاریخی یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان به شمار می‌رود و دوران استفاده از آن تا قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می‌شود . به علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند. طوری که طبقات بالای آن جهت دفاع و طبقات پایین‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مستعمل بوده است.
سازندگان قلعه بهستان با در نظرداشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده و اتاق‌ها را ساخته‌اند و به ازای هر اتاق، دالان‌هایی ساخته شده که نقش راه‌های ارتباطی را ایفا می‌کند. در حال حاضر، راه‌پله‌های ضلع شمال‌غربی قلعه یکی از مناطق دست‌نخورده و سالم دژ به شمار می‌رود و به اتاقی منتهی می‌شود که شبیه طاق محراب مساجد است و سبک معماری آن الگویی برای ساخت راه‌پله‌ها بوده است.
با توجه به مطالعات و پژوهش‌های صورت گرفته در خصوص قلعه‌های تاریخی استان زنجان و گمانه‌زنی در قلعه‌های دیگر، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که قلعه روستای بهستان مرکز امور سیاسی و اداری روستا و محل استقرار حاکم محلی بوده است.
بهار «علم‌کندی» ماهنشان را از دست ندهید
ییلاقات علم‌کندی از زیباترین مناطق شهرستان ماهنشان است و بهار هر سال به دلیل هوای خنک و معتدل، مسافران و گردشگران زیادی را از سراسر کشور در دامان خود جای می‌دهد. در روستای علم‌کندی از توابع ماهنشان، ییلاقات بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها قارقالان نام دارد و همان‌طور که از نامش پیداست در اکثر روزهای سال پوشیده از برف است. این ییلاقات همه ساله مورد استفاده عشایر استان‌های آذربایجان‌شرقی و غربی و منطقه زنجانرود قرار می‌گیرد و اهالی آن هر ساله طی تابستان جشن ییلاق برگزار می‌کنند.
شغل بیشتر ساکنان ییلاقات علم‌کندی دامداری بوده و گردشگرانی که علاقه زیادی به مصرف لبنیات دارند می‌توانند این محصولات ناب با طعم‌های خاص را بدون واسطه از مردم این منطقه خریداری کنند؛ در واقع به جرات می‌توان گفت که اگر کسی قصد دارد مدتی را به دور از هیاهو و آلودگی‌های شهری در مناطق دیدنی و بکر طبیعت بگذراند، نباید بهار ییلاقات علم‌کندی ماهنشان را از دست بدهد.
منطقه علم‌کندی ۳۵ کیلومتر جاده خاکی دارد و بعد از رسیدن به روستای زیبای علم‌کندی نیز 2 تا ۳ ساعت باید پیاده‌روی کرد. با وجود چنین مسیری، آن‌چه در نهایت چشم‌نوازی می‌کند، کوهپایه‌های بکر قارقالان است. روستای علم‌کندی دارای تابستان‌های خنک و سبز، انواع گیاهان دارویی، کوه‌های مرتفع، غارهایی با ارتفاع نامعلوم، چشمه‌های متعدد با آب‌های سرد و شیرین و درختان میوه مختلف است.
از کوه‌های قارقالان در ماهنشان چقدر می‌دانید؟
دور از انتظار است که کسی برای گردش و تماشای زیبایی‌های ماهنشان به این شهرستان سفر کند و تماشای منطقه کوهستانی قارقالان در روستای علم‌کندی را از قلم بیندازد. کوه‌های قارقالان در منطقه علم‌کندی، زیبایی بکری است که هر سال گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند، در واقع قارقالان منطقه‌ای است کوهستانی، ییلاقی و زیبا در شهرستان ماهنشان و همان‌طور که از اسم این کوهستان پیداست (قارقالان در ترکی به معنای جایی است که در آن برف دائمی وجود دارد) به‌خاطر ارتفاع 3000 متری، بیش از نیمی از سال سرما در آن حکم‌فرما بوده و مملو از برف است.
منطقه قارقالان یک طبیعت بکر، همیشه بهاری و آرام با کوه‌ها و دامنه‌های سرسبز و برفی است که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. مسیر علم‌کندی تا پای کوه که جویبارها و چشمه‌های فراوان را شامل می‌شود، جزو زیباترین مناطقی است که در استان زنجان می‌توان دید.
مسیر قارقالان مملو از گل وگیاه و انواع گیاهان دارویی از جمله کاکوتی، چای کوهی(توکلوجه)، گلپر، پونه و ریواس‌های بزرگ و آبدار است. قارقالان سرزمین ریواس‌ها و گیاهی به نام سُوی است. سوی شبیه شاخه درختی است که پوستش را می‌کنند و می‌خورند و به همین خاطر نام سُوی (پوستش را بکن) را به آن داده‌اند.
شورگلی؛ تنها دریاچه طبیعی زنجان
دریاچه طبیعی شورگلی که در جوار روستای خندق‌لو و پری واقع شده، چشم‌انداز بسیار زیبایی میان یک دشت وسیع ایجاد کرده است که هر گردشگری را به خود جذب می‌کند. وسعت دریاچه حدود نیم کیلومتر مربع است و گستره‌ای شمالی ـ جنوبی دارد. طول دریاچه نیز 1.2 کیلومتر و عرض آن 500 متر است؛ در واقع این دریاچه از طریق جاده ماهنشان به روستاهای سهند سفلی، سهند علیا، قاضی‌کندی، حسن‌آباد و پری دسترسی دارد.
مسئول اداره شهرستان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ماهنشان در این رابطه می‌گوید: دریاچه پری مانند دودکش جن تا به حال چندان مورد توجه قرار نگرفته است، البته اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان زنجان، راه‌اندازی سایتی تفریحی در حاشیه این دریاچه را طراحی کرده ولی تا آن زمان حفظ دریاچه بر عهده مسافران و بازدیدکنندگان است تا مانند نامش به افسانه تبدیل نشود.
صفایی‌نسب تصریح می‌کند: اطراف دریاچه شورگلی به خاطر وجود جاذبه‌های مهم گردشگری و پتانسیل‌های توسعه از قابلیت احداث مجموعه‌ای از تاسیسات گردشگری از جمله خدمات اقامتی، پذیرایی، تفریحی، فرهنگی و ورزشی در یک مکان واحد برخوردار است و کشاورزان مناطق روستاهای اطراف دریاچه نیز از مسئولان درخواست کرده‌اند تا آب موجود در این منطقه را به مزارع خود منتقل کنند.
روستای پلکانی قوزلو؛ ماسوله دلربای زنجان
این روستای پلکانی در بخش انگوران و در 50 کیلومتری دندی واقع شده و منطقه‌ای است که طی فصل بهار با آب و هوای معتدل و خنک و انواع گیاهان دارویی از جمله تره‌کوهی، ریواس و گلپر، بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می کند. اهالی قوزلو مهربان و مهمان‌دوست هستند و این منطقه پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد. همچنین رودخانه‌ای که از آن می‌گذرد، زیبایی‌اش را دوچندان کرده است.
طبیعت بکر و بی‌نظیر این روستا آن طور که شایسته است، معرفی و شناسایی نشده و به خاطر بی‌توجهی جزو روستاهای پلکانی ناشناخته در ایران به شمار می‌رود، در حالی که از دید گردشگران، طبیعت قوزلو بسیار بکر و زیبا است و کسانی که دوستدار طبیعت و اهل گردش هستند می‌توانند با اقامت در اقامت‌گاه بوم‌گردی این روستا، به صفا و آرامشی وصف‌ناپذیر دست بیابند.
دودکش جن؛ افسانه جن و پری درماهنشان
دودکش جن در حقیقت ستونی سر به فلک کشیده از جنس خاک رس فشرده است که در اثر فرسایش طولانی به این شکل درآمده است. در بالای این ستون تخته‌سنگی مسطح قرار دارد که ظاهری دودکش مانند به آن داده است. بومیان منطقه به آن‌ها لقب دودکش جن داده‌اند، زیرا درگذشته ساخت هر بنایی را که برای انسان دشوار بوده است به دیو و جن نسبت می‌دادند. دو عدد از این دودکش‌ها را در 20 کیلومتری شهر ماهنشان و 120 کیلومتری زنجان می‌توان پیدا کرد.
«دودکش جن» دقیقا همان‌جایی است که ماهنشان را شهری افسانه‌یی می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند، ولی تا به حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه‌ی نام‌گذاری آن چیست، شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد؛ اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که براثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی « Hoodoo » نامیده می‌شود.
مهم‌ترین نگرش طبیعت‌درمانی، استفاده از گیاهان داروهایی است
یک پژوهشگر در زمینه طب سنتی در استان زنجان، معتقد است که آب و هوای روستای پری در ماهنشان، اشتهای فرد را تنظیم می‌کند.
کریم محمدی زنجانی در این رابطه می‌گوید: کوه‌های اطراف روستای پری از توابع ماهنشان سرشار از آهن است و چنین خاصیتی می‌تواند برای مغناطیس‌درمانی مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین روستای علم‌کندی چشمه‌ای دارد که ساکنان بومی منطقه اذعان می‌کنند برای کهیردرمانی و اگزمادرمانی کاربرد دارد.
او تصریح می‌کند: تاکنون چند توریست از سایر کشورها به این مناطق رفته و از خواص درمانی ناب طبیعت برخوردار شده‌اند. طبیعت‌درمانی هنوز بین مردم ایران جا نیفتاده است ولی امروزه کشورهای توسعه‌یافته قدر این موهبت را به خوبی می‌دانند و حتی حاضرند برای دست‌یابی به آن، مسافت‌های طولانی را پشت سر بگذارند و به ایران بیایند. جالب آن‌که منطقه ماهنشان، خواص منحصر به فردی دارد که علاقه‌مندان به طبیعت در خارج از کشور بیشتر به آن واقف بوده و نسبت به آن اشتیاق نشان می‌دهند.