استان زنجان به واسطه اینکه زادگاه دانشمندان، عارفان، فیلسوفان بنام ایران زمین از جمله شیخ شهاب الدین سهروردی، شیخ شفیق فرج زنجانی، حکیم هیدجی و عارف نامی رکن الدین سجاسی ( استاد شمس تبریزی) و شاعر غزلسرای زنجانی حسین منزوی بوده که در بین صاحبنظران و اندیشمندان فرهنگ و هنر به عنوان مهد علم و ادب معروف است و در متون تاریخی، زنجان «دارالعلم» لقب گرفته است. بنابراین با عنایت به مراتب فوق و با توجه به ویژگی های تاریخی و فرهنگی استان «هشتم مرداد ماه»سالروز تولد شیخ شهاب الدین سهروردی ( شیخ اشراق) در تقویم ملی جمهوری اسلامی ایران به عنوان روز «استان زنجان» به ثبت رسیده است شایان ذکر است، شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتح، ملقب به شهاب الدین «شیخ همدلی زنجان»، فیلسوف نامدار ایرانی است که اهل سهرورد – شهرستان خدابنده استان زنجان می باشد.شهاب الدین سهروردی در سال 549  ه-ق (قرن ششم)  برابر با 1154 میلادی در سهرورد زنجان چشم به جهان گشود وی تحصیلات مقدماتی را که شامل حکمت،منطق و اصول فقه بود در نزد مجدالدین جیلی استاد فخر رازی در شهر مراغه آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد فیلسوفان و عارفان زمان خود گردید و به قوت ذکا،وحدت ذهن و نیک اندیشی بر بسیاری از علوم احاطه یافت. سهروردی بعد از آن به اصفهان رفت- که در آن زمان مهمترین مرکز علمی و فکری در سرتاسر ایران بوده-تحصیلات صوری خود را در محضر ظهیر الدین قاری به نهایت رسانید.

سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به سفر در داخل ایران پرداخت و از بسیاری از مشایخ تصوف دیدن کرد. در همین دوره بود که سهروردی شیفته راه تصوف گشت و دوره‌های بسیاری را به اعتکاف و عبادت و تفکر پرداخت. او همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید و چنان که از گزارش ها بر می‌آید، در یکی از سفرها از دمشق به حلب رفت و در آنجا با ملک ظاهر در سوریه دیدار کرد و اورا بسیار مجذوب خود نمود وی با پسر صلاح الدین ایوبی (سردار  معروف مسلمانان در جنگ های صیلیبی) دیدار کرد.  ملک ظاهر که محبت شدیدی نسبت به  صوفیان و دانشمندان داشت، مجذوب این حکیم جوان شد و از وی خواست که در دربار وی در حلب ماندگار شود. سهروردی نیز که عشق شدیدی نسبت به مناظر آن دیار داشت، شادمانه پیشنهاد ملک ظاهر را پذیرفت و در دربار او ماند. در همین شهر حلب بود که وی کار بزرگ خویش، یعنی، حکم الاشراق

را به پایان برد

سهروردی کسی است که مکتب فلسفی فلسفه «اشراق» را بوجود آورد که بعد از وفاتش وسعت یافت. او نظریه خود را در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ارائه کرد. سهروردی را رهبر افلاطونیان جهان اسلام لقب داده‌اند. او خود فلسفه‌اش را حکمت اشراق نامیده که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است. اما این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست و در آن آرای افلاطون و ارسطو و نو افلاطونیان و زرتشت و هرمس و اسطوره تحوت و آرای نخستین صوفیان مسلمان را در هم آمیخته است اما در معنای رمزی و نماد گونه آن به مثابه طلوع معرفت و شهود حکمت و معنویت در جان آدمی است.

مکتب سهروردی هم فلسفه هست و هم عرفان،  فلسفه است از این جهت که به عقل اعتقاد دارد، اما عقل را تنها مرجع شناخت نمی‌داند. عرفان است از این نظر که کشف و شهود و فلسفه اشراق را شریف‌ترین و بلندمرتبه‌ترین مرحله شناخت می‌شناسد. فیلسوفی که پس از قرنها هنوز آوازه تاریخ است این روز ها طرفداران زیادی در جای جای دنیا دارد.

شهاب الدین سهروردی از نوابغ تاریخ فلسفه و عرفان ایرانی – اسلامی که تاثیر خیره کننده ای بر طیف وسیعی از فیلسوفان، عارفان و ادیبان ایرانی و خارجی پس از خود نهاد.

حکمت الشراق که مهم ترین اثر جاودان سهروردی است در واقع احیا کننده حکمت پارسیان باستان است. سهروردی در کتاب کلمه التصوف میگوید: در میان پارسیان بودند امتی که به حقیقت هدایت میکردند و من حکمت نوری شریف شان را احیا کردم.

فزون از هشتصد سال از شهادت این نابغه ایرانی به دست جاهلان متعصب دربار صلاح الدین ایوبی میگذرد. آنان با دسیسه های فراوان صلاح الدین را تحریک کردند که اگر این مرد بماند اعتقاد فرزندت ملک ظاهر تباه میگردد.

او در سن 36 سالگی در حلب سوریه به شهادت رسید. باری نظر به عظمت و جایگاه این حکیم والا منش ایران زمین و به مناسبت هشتم مرداد ماه که در تقویم به نام بزرگداشت شیخ اشراق گنجانده شده و همچنین به مناسبت قرار گرفتن نام سهروردی در فهرست مشاهیر جهانی یونسکو به ثبت رسیده و به تبع آن استان زنجان نیز برای بزرگداشت مقام این فیلسوف نامی جهان سالروز ولادت این عالم فیلسوف را به عنوان روز ملی زنجان نامگذاری کرده است.

بی گمان بدون آشنایی با آراء و اندیشه های شیخ شهاب الدین، اداراک درست از عرفان و حکمت ناب ایرانی که در قله های شعر و فرهنگ نهفته است، امکانپذیر نخواهد بود. حافظ بزرگ یکی از جرعه نوشان صبح دم شراب شیخ اشراق بوده است.

صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن                                دور فلک درنگ ندارد شتاب کن

زان پیشتر که عالم فانی شود خراب                                 مارا ز جام باده گلگون خراب کن   

خورشید می ز مشرق ساغر  طلوع کرد                              گر برگ عیش می‌طلبی ترک خواب کن          

بنابراین اینجانب ضمن تبریک این روز مهم خدمت همه مردم فرهیخته و فرهنگ دوست استان زنجان فرصت را غنیمت شمرده از همت و تلاش همه دست اندر کاران حوزه میراث فرهنگی،اصحاب رسانه وبه ویژه صدا وسیمای جمهوری اسلامی مرکز زنجان و همه فرهنگیان و حافظان میراث فرهنگی این مرز و بوم و علی الخصوص مسئولین امر و مردم شریف استان زنجان تشکر و قدردانی نمایم بنابراین به مناسبت بزرگداشت این روز عزیز یک سری برنامه های فرهنگی و رویدادهای جالب توجهی پیش بینی شده که به سبب جلوگیری از شیوع ویروس کرونا عمدتا به صورت غیر حضوری و مجازی صورت خواهد پذیرفت از جمله این برنامه ها می توانیم به جشنواره مجازی پخت – مسابقات کتابخوانی در مورد مشاهیر و مفاخر استان بویژه شیخ شهاب الدین و همچنین معرفی جاذبه های تاریخی و فرهنگی اشاره کرد که در موقعیت های مناسب  نیزاطلاع رسانی خواهیم نمود.