زنجان-طارم با مناظر زیبا و دلنواز به دلیل بهره مندی از سرسبزی ناحیه خزری و هوای کوهستانی، یکی از بی نظیرترین شهرهای ایران است و در خود آثار تاریخی و طبیعی فراوانی را جای داده است.
طارم در انتهای جاده‌ای با بیش از ۱۶۰ پیچ با مناظر زیبا و دلنواز به دلیل بهره مندی از سرسبزی ناحیه خزری و هوای کوهستانی، یکی از بی نظیرترین شهرهای ایران به لحاظ زیبایی است و در خود آثار تاریخی و طبیعی فراوانی را جای داده است.
جاده پیچ در پیچ که در برخی مواقع سال در دل ابرها مسیر حرکت مسافران را در بر می‌گیرد. گردنه زیبای خانچایی و چشم اندازهای زیبا در دو طرف جاده منتهی به منطقه طارم و همچنین دشت سرسبز طارم هر انسانی را ترغیب می‌کند برای یک بار هم شده به این منطقه سفر کند.
در حال حاضر محور تهم و چورزق نیز برای تردد به این شهر در نظر گرفته شده است که زیبایها و جلوه خاصی دارد. در مسیر شهرستان طارم، روستای «شیت» با طبیعت بکر و زیبایش و شکوفه های گیلاس گوشه‌ای کوچک از طبیعت زیبای این منطقه را به تصویر می‌کشد.
شهرستان طارم یکی از مناطق زیبا و دیدنی کشور است که به خاطر استعدادهای کشاورزی و دامپروری، حاصلخیزی اراضی و برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب، به عنوان "هندوستان ایران" از آن یاد می‌شود.
طبیعت زیبا و متفاوت، وجود آبشارها، چشمه‌ها، ییلاقات، یخچال‌های طبیعی و غار شگفت انگیز، کوهپایه‌های سرسبز، سر به فلک کشیده و با طراوت شهرستان طارم از توابع استان زنجان، در انتظار حضور گردشگران داخلی و خارجی است.
آتشکده‌ها، غار خرمنه سر، یخچال طبیعی و دائمی «ولیدر»، درختان کهنسال، آب و هوای مطبوع و دلنشین، مناظر و آبگیرهای طبیعی بکر و دست نخورده مانند سد طبیعی «کردکندی»، از جمله ثروت‌های خدادادی منطقه است که توجه علاقمندان به آثار طبیعی را به خود جلب می‌کند.
شهرستان طارم از توابع استان زنجان، از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متعددی برخوردار است تا جایی که از این شهرستان به‌عنوان هندوستان ایران یاد می‌شود ولی این ظرفیت مناسب و در خور توجه آنچنان که باید معرفی نشده و مغفول مانده است.
طبیعت بکر و دست نخورده سد طبیعی «کردکندی»
طبیعت بکر و دست نخورده‌ای مانند سد طبیعی «کردکندی» از جمله ثروت‌های خدادادی منطقه است که توجه علاقمندان به آثار طبیعی را به خود جلب می‌کند.
سد طبیعی کرد کندی که درپی زلزله ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۹ شمال و شمالغرب کشور و در اثر رانش زمین در سه کیلومتری شهر آب بر مرکز شهرستان طارم به وجود آمده، یک معجزه الهی است.
این آبگیر طبیعی و زیبا به لحاظ موقعیت استثنایی و سکوت حاکم بر محدوده آن، به محلی نادر و شگفت انگیز، برای تفریح و گشت و گذار گردشگران تبدیل شده است.
غار خرمنه سر طارم غار خرمنه‌سر از غارهای معروف استان زنجان است که در ارتفاعات ۱۶۰۰ متری خرمنه سر در شمال روستای شاه نشین در دل کوه‌ها واقع شده است.
مسیر دسترسی به دهانه غار بسیار زیبا و مفرح بوده و برای رسیدن به آن باید از میان رودخانه پر آب و انبوه درختان زیتون و انجیر گذشت.
در بررسی‌های باستان شناسان بر روی سفال‌هایی که از دهلیزهای این غار به دست آمده، روشن شده که غار خرمنه سر در دو دوره مختلف تاریخی، یکی پیش از تاریخ و دیگری پس از اسلام در قرن چهارم هجری، زیستگاه انسان‌ها بوده است، ولی نشانه‌ای از تمدن کهن خاصی که مربوط به پیش از تاریخ باشد، در آن یافت نشده است.
سنگ‌های آهکی که به صورت ستون‌های استالاکتیت و آویزه‌های استالاگمیت در این غار وجود دارند، منظره زیبایی به داخل غار داده‌اند. در فاصله ۵۰ متری دهانه بزرگ غار، حفره‌ای شبیه به دهانه چاه وجود دارد که برای ورود به این حفره باید به حالت خزیده و درازکش حرکت کرد.
پس از ورود به داخل این حفره پر رمز و راز، دنیایی پر از دیدنی‌ها و شگفتی‌ها در برابر بازدیدکنندگان پدیدار می‌شود. کف دهلیزی که در غار وجود دارد، شباهت زیادی به بنای بازارهای قدیمی داشته و چاه عمیقی در کف آن وجود دارد. در چند نقطه از این دهلیز در فاصله‌های ۲۰ تا ۳۰ متری طاقچه‌های کوچکی با دست کنده و حفر شده است.
بنای امامزاده حیدر (ع) در میان قبرستان روستای گیلوان (در محدوده شهرستان طارم) واقع شده است.
این قبرستان در میان انبوه درختان انجیر و انار واقع شده است و بنای امام زاده در زلزله مهیب سال ۱۳۶۹ به شدت تخریب شده و معماری قابل توجهی از آن باقی نمانده است ولی از بقایای این بنا، چنین بر می‌آید که ساختمان این آرامگاه با سنگ لاشه ساخته شده است. با توجه به این که پلان بنای مذکور ۱۲ وجهی است احتمال داده می‌شود که گنبد آن از نوع گنبدهای مخروطی شکل بوده باشد.
بنای امام زادگان عوف و هاشم (ع) طارم
بنای امام زاده عوف و امام زاده هاشم (ع) در داخل شهر آباد و پر رونق آب بر قرار گرفته است. اهالی محل این امام زاده‌ها را از نوادگان امام موسی بن جعفر (ع) می‌دانند. این بنای مقدس و مذهبی از چندین واحد تشکیل یافته که به علت نوساز بودن از ارزش تاریخی و فرهنگی برخوردار نیستند ولی در سمت شمالی بقعه در ۵/۳ متری از کف فعلی یک واحد کتیبه از جنس کاشی نصب شده که دارای ارزش تاریخی است.
اگر چه تاریخ درست این کتیبه به درستی مشخص نیست ولی متن زیر به رنگ قهوه‌ای در زمینه زرد رنگ، در فرم دایره‌ای و با خط اسلیمی در آن دیده می‌شود «بسمه تعالی تعمیر بقعه مبارکه امام زاده اعظم هاشم و عوف در سال فرع (مرغ) به اتمام رسیده سنه ۷۱۳ یا امام حسن» سبک، نقش، خط نسخ، نوع لعاب، جنس و رنگ گویای این حقیقت است که این کتیبه بسیار جدیدتر از دوران مغول است ولی به هر حال از اشیای قدیمی این بقعه محسوب می‌شود.
زمینه بعدی نقوش اسلیمی است که بر روی زمینه آبی طراحی شده است. سنگ قبر زیبایی که ۵۵ سانتی متر عرض و ۱۲۵ سانتی متر طول دارد از سنگ مرمر اعلا و سفید متمایل به سبز است و کتیبه‌ای به سبک حکاکی و به خط ثلث بر روی آن نوشته شده است.
چهارطاقی های طارم با عناوین تشویر، الزین، پیرچم و گیلان کشه در منطقه طارم واقع شده اند و در سال ۱۳۵۳ با نام آتشکده های ساسانی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند. در سال های اخیر با گمانه زنی و بررسی داده های باستان شناسی آتشکده بودن آن ها با شک و تردید همراه شد. قدمت این چهار تاقی ها دوران اسلامی حد فاصل قرون هفتم و هشتم هجری قمری تخمین زده شده است.
بناهای تاریخی و مکان های دیدنی
شهرستان طارم علاوه بر جاذبه های طبیعی به نسبت وسعت و موقعیت خود در استان از بناهای تاریخی و مکان های دیدنی خوبی برخورداراست.
قلعه شمیران، قلعه سانسیز، بنای امام زاده حیدر، بنای امام زادگان عوف و هاشم (ع)، چهار تاقی های طارم، آتشکده تشویر، آتشکده الزین و آتشکده پیرچم از جمله بناهای ارزشمند و دیدنی شهرستان طارم هستند که در کنار طبیعت زیبا و منحصر به فرد منطقه ارزش های توریستی و تفرجگاهی این ناحیه را یادآوری می کنند.
در روستاهای ارشت و زهترآباد این شهرستان معادن نمک نیز وجود دارد که به روش سنتی مورد بهره برداری قرار می گیرند. و به استناد مدارک به دست آمده از غار خرمنه سر این منطقه، در دو دوره پیش از تاریخ و قرن چهارم هجری یکی از زیستگاه های انسانی بوده است.
این شهرستان به‌لحاظ وسعت منابع طبیعی، صعب‌العبور و کوهستانی‌بودن راه‌های ارتباطی، یکی‌از شاخصه‌های طبیعی در سطح استان زنجان شناخته شده است.
درباره صنایع ماشینی و معادن شهرستان طارم اطلاعات مستندی در دست نیست ولی رونق دام‌داری در منطقه طارم باعث وفور مواد اولیه مورد نیاز در صنایع دستی شده و به این صنعت رونق خاصی داده است. قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و نمدبافی از جمله مهم ترین صنایع این منطقه هستند که ارزش صادراتی بالایی دارند. بافت انواع البسه و انواع جوراب ها و شال های پشمی از دیگر صنایع دستی منطقه هستند که بیش تر توسط زنان و دختران بافته می شوند.
این شهرستان در تولید و فروش و تجارت بین‌المللی زیتون در کنار کشورهای مطرح دنیا مانند اسپانیا، ایتالیا، مراکش و ترکیه قرار گرفته و با حمایت مضاعف مسئولان کشوری و استانی می‌تواند افتخاری بزرگ برای کشور باشد.
طارم به‌خاطر برخورداری از شریان حیاتی رودخانه قزل‌اوزن به‌بزرگترین قطب کشاورزی استان و منطقه تبدیل شده است و کیفیت محصولات باغی و زراعی آن در زمینه‌های مختلف به‌ویژه برنج و زیتون شهرت جهانی دارد.
شهرستان طارم به‌لحاظ سطح زیرکشت، تولیدنهال و برداشت محصول زیتون مقام نخست را در کشور به خود اختصاص داده و ۳۷ درصد محصول زیتون ایران در این منطقه تولید می‌شود.
منبع: مهر