چهارشنبه 14 آذر 1403

پل میر بهاء الدین

این پل تاریخی که به نام پل کهنه نیز معروف است در محور جنوبی حومه شهر بر روی زنجانروددر مسیر زنجان به کردستان  ساخته شده است . پل میر بهاء الدین که به پل کهنه یا پل اژدهاتو معروف می باشد ، از نظر قدمت متعلق به اواسط دورة قاجار و به زمان حکومت ناصر الدین شاه قاجار باز می گردد ، که توسط یکی از متمکنین به نام حاج میرزا بهاء الدین زنجانی که از تجار به نام ناحیه خمسه بوده ، به سال 1312 هجری قمری ساخته شده است.

پل تاریخی میر بهاءالدین تماماً آجری می باشد که در نمای داخلی بزرگترین طاق آن به خط معقلی بسیار زیبا تاریخ ساخت آن همراه با ذکر مقدس یا علی بصورت قرینه نقش شده است .
دهانه های طاقهای پل عریض ، و به سبک جناقی یا ضربی بسیار زیبا و شکیل اعمال شده است. همچنین به منظور مهار بار اضافی طاقها چهار چشمه طاق بصورت دو اشکوبه با قوسهای جناقی و هلالی به موازات هم و در اطراف بزرگترین طاق ساخته شده است.
پل تاریخی میر بهاءالدین را بایستی قدیمیترین و بزرگترین پل بر جای مانده بر روی زنجانرود دانست که بیش از یکصد سال قدمت دارد و در فهرست آثار ملی به شماره 1448 به ثبت رسیده است. درازای پل حدود 100 متر است و عرض آن با احتساب جان پناه ها به 70/6 متر می رسد. ارتفاع پل در بلندترین نقطه آن از سطح رودخانه حدود 11 متر است. پل دارای سه دهانه با طاق جناغی است. دهانه میانی از دو دهانه دیگر بزرگتر است. این پل، عمود بر رودخانه ساخته شده و برای قرارگرفتن در راستای جاده، انحنایی به دو انتهای آن داده اند.
یایه های پل برروی سطح سنگ فرش شده قرار دارد و از قطعات سنگ تراشیده و ملات آهکی ساخته شده و تا ارتفاع 40/1 متری سطح آب بالا آمده است. در این ارتفاع، پاکار طاق و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد 5*24*24 سانتی متر شروع می شود عرض پایه ها در پایین ترین قسمت آن حدود 80/6 متر است. برروی هر کدام از پایه ها، دو غرفه بر روی یکدیگر ساخته شده است. غرفه زیرین که کوتاهتر و دارای طاق گهواره ای است 4 متر عرض و 3/2 متر ارتفاع دارد. غرفه فوقانی با طاق جناغی پنج و هفت 60/4 متر ارتفاع و 4 متر عرض دارد. این غرفه ها که روی پایه های دیگر نیز تکرار شده، علاوه بر عبور دادن آبهای طغیانی، وزن و فشار وارد بر پایه ها را هم کم می کند. علاوه بر این تمهید ، برای کاهش وزن پل فضاهای جانبی سه دهانه بزرگ پل را به صورت توخالی درآورده اند تا طاق ها توان بیشتری برای تحمل فشار داشته باشد. غرفه های پایه جنوبی توسط راه پله مارپیچ  شکلی به هم ارتباط دارد. در بالادست و پایین دست پایه های پل، آب برهایی از سنگ برای تسهیل جریان آب ایجاد شده است. آب برهای بالا دست پل، چند ضلعی و آب برهای پایین دست نیم دایره شکل داده شده اند.
دهانه میانی و بزرگتر پل 14 متر عرض و 5/8 متر ارتفاع - از تیزه طاق تا سطح آب - دارد. دهانه های کناری نیز دارای 15/12 متر عرض و حدود 7 متر ارتفاع هستند و امروزه با ساختن پل جدید دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
 
این پل در دوره اخیر به همت اداره كل میراث فرهنگی تعمیر گشته و به شماره 1484 به ثبت تاریخی رسیده است .

تصاویر مرتبط

نقشه

36.657556
48.472520