پنجشنبه 15 آذر 1403

آتش‌ در تنورهای گلابر خاموش نمی‌شود

619
0

بوی نان محلی می‌پیچد. با گذر از کوی و برزن روستای گلابر هنوز هم بوی نان محلی به مشام می‌رسد، عطر خوب نان تازه پخته‌شده از چند فرسخي خانه‌هاي گلابر به مشام مي‌رسد. نان محلی از منابع اصلی الگوی غذایی روزانه ساکنان روستاهای شهرستان ایجرود است. روستای گلابر در 12 کیلومتری مرکز ایجرود -زرین‌آباد قرار دارد.

در اعتقادات و باورهای بومی مذهبی مردم نان نماد رزق و بخشندگی خداوند است. اگرچه سنت تنور سازی با گسترش تولید نان‌های صنعتی در مسیر فراموشی قرارگرفته اما همچنان در گوشه و کنار ایران‌زمین، می‌توان غبار غفلت را از روی تنورهای گلی کنار زد و خریدوفروش آن را به نظاره نشست. تنورهاي سفالي از تلفيق نوعي خاك، آب و كاه ساخته می‌شوند، البته در ابتدا اين کوره‌ها را داخل زمين می‌ساختند به این‌گونه كه در كف زمين گودالي حفر كرده و داخل آن را گل‌اندود می‌کردند و براي پخت نان زحمت فراواني متحمل می‌شدند، بعدها تنورها را به روي سطح زمين آوردند كه البته ساخت اين نوع تنورها كار هرکسی نبوده و تنها افرادي می‌توانستند در ساخت اين تنورها موفق باشند كه به‌خوبی اين هنر را از پدران و مادران خودآموخته باشند.

سال‌هاست که چادرش را به گردن یا کمرش می بند و این صنعت را از مادر خود به ارث برده است و مسن‌ترین و باتجربه‌ترین تنور ساز روستای گلابر است که همراه با 10 بانوی گلابری تنورهایی می‌سازند. زني که با چشم‌هایی پر از اميد به آینده‌ای روشن، اميد به حفظ و ماندگاري هنري كه ميراث گذشتگان و نان شب بچه‌هایش است.

بی‌بی نساء 80 ساله است و به عنوان گنجینه زنده بشری که 16 شهریور 1399 به ثبت ملی رسیده است و به کار تولید مشغول است، تولیدی که بنای آن از خاک است. بی‌بی نساء بانویی با قد خمیده و گیسوان سپید و کلامش شیرین و زیباست از چشمانش فقط مهر می‌بارد که با آن روسری سفید روی سرش بیشتر شبیه فرشته‌هاست.

بی‌بی نساء درباره نان چنین می‌گوید: «از پدر و مادر و نیاکانم سینه‌به‌سینه نقل‌شده و یاد گرفتم که رد شدن از روی تکه نان گناه است و اگر تکه نانی را در کوچه ببینم آن را برمی‌دارم و در کناری قرار می‌دهم تا کسی آن را لگد نکند. چون نان، به‌عنوان برکت و یکی از باارزش‌ترین نعمت الهی مورداحترام قرار داشته و دارد.»

 

باتجربه‌ترین تنور ساز روستای گلابر با اشاره به اینکه خاک این روستا کیفیت خوبی برای ساخت تنور و کوزه دارد، بیان کرد: «براي ساخت تنور سنتي، خاك را بايد خوب الك و خشك كرد تا رطوبت در آينده موجب تَرَك تنور نشود؛ پس از خشك شدن كامل خاك به آن آب اضافه و مخلوط می‌شود. بعدازاینکه گِل به عمل آمد، با دست به آن موي بز اضافه مي‌شود و از آن استوانه‌ها گلی ساخته می‌شود؛ موي بز باعث قوام بيشتر گِل و دوام بيشتر فرآورده نهايي مي‌شود و جلوي ترك خوردن آن را مي‌گيرد. سپس اين استوانه‌ها گلي به طول مساوي را به شكل نیم‌دایره درمی‌آورند و بعد از تركيب با يكي ديگر يك دايره كامل درست مي‌كنند. دايره‌ها یکی‌یکی روی‌هم چيده می‌شود و بعدازاینکه ارتفاع تنور به‌اندازه مناسب رسيد، داخل و خارج آن با كاردك صاف می‌شود؛ كار كه تمام شد، تنور بايد خوب خشك شود تا 150 سال براي پختن نان سنتي به كار گرفته شود. ساخت یک تنور کوچک سه روز وقت لازم دارد، یک روز فقط برای لگد کردن خاک لازم است و برای دوام و قوام کار باید گل نارس آن‌قدر پا بخورد تا به‌اصطلاح خوب برسد.»

او که از 13 سالگی با گل آشنا است ادامه داد: «منحصر بودن صنعت تنور سازی در این روستا به دلیل قدمت و هم‌چنین مقاومت بالای آن است. تنور سازی در این روستا به روش فیتیله سازی، یعنی بدون استفاده از چرخ سفالگری انجام می‌شود. این بانوی تنور ساز گلابری قیمت تنور‌های را از ۱۵۰ هزار تومان تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند.»

بی بی نساء در پایان سخنانش توصیه‌ای به جوانان کرد: «مردم هنوز نان سنتی را دوست دارند جوانان نگویند شغل نیست و بیکار هستند بلکه می‌توانند با تکیه بر بازوان خود نان حلال درآورده وبر سر سفره ببرند به یاد داشته باشیم و فراموش نکنیم که روستا به خاطر فرهنگ و آداب و سنن خاصش و کوچه‌های خاکی و مزارع سرسبز و مردمان خونگرمش روستاست، با تمام این تغییرات در پیکره روستاهای خودمان جای خوشحالی است که روستا صداقت مهربانی و تدین و احترام به بزرگ‌ترها را در خود حفظ کرده است.»

او می‌گوید: «تا آخر عمر این کار را انجام می‌دهم. به‌راستی‌که بی‌بی نساء یکی از زنان زحمتكش اين ديار و از پاک‌ترین و ساده‌ترین انسان‌های روي زمين است.»

اخبار مرتبط

نظر دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

آرشیو اخبار

گروه های خبری