سرزمین پهناور ایران دارای جاذبههای تاریخی و گردشگری بسیاری است، که میتوان طبق طبع دلخواه به هر کجای آن با کسب اطلاعات سفر کرد. طارم یکی از زیباترین و شگفتانگیزترین نواحی کشور ایران به حساب میآید، که به علت دارا بودن استعدادهای کشاورزی و دامپروری، حاصلخیزی زمینهای موجود، برخوردار شدن از شرایط آب و هوایی مناسب، به نام هندوستان ایران معرفی شده است.
شهرستان طارم در شمال استان زنجان واقعشده است. روستای ولیدر دارای بافت روستایی گل و گیاه شبیه ماسوله است که در دامنه کوه قرارگرفته و آب هوای معتدلی نسبت به مرکز شهرستان یعنی آببر دارد.
روستای ولیدر یکی از روستاهای شهرستان طارم است و در دهستان چورزق قرار دارد که دارای ۶۹۲ نفر جمعیت دارد. فاصله این روستا تا زنجان از طریق جاده جدیدی که از سد تهم میگذرد و به ۶۰ کیلومتر میرسد. برای رفتن به روستای ولیدر باید از دهستان درام گذر کرد و به روستای سرسبز شیت رسید و از وسط روستای شیت که دارای مناظر زیباست، جاده باریکی وجود دارد که پس از گذر از آن خانههای سنگی و کاهگلی، روستای ولیدر نمایان میشود که پر از باغهای گیلاس و جنگلهای سرسبز و جادههای پرپیچ است.
این روستا با برخورداری از جاذبههای طبیعی همچون یخچالهای طبیعی، خصوصیات جغرافیایی و طبیعت بکر آن جزو آثار طبیعی کمنظیر است.
منبع درآمدی مردم این روستاها کشاورزی، باغداری، دامداری، زنبورداری، قالیبافی و گویش محلی آن زبان ترکی است. همچنین در این روستا انواع میوههای گردو، سیب سرخ درختی، انجیر و گیلاس یافت میشوند.
از جاذبههای طبیعی روستای ولیدر وجود یخچالهای طبیعی است، یخچالهایی که از سنگریزهها ساختهشدهاند، سنگهایی که همه یکشکل هستند و گویا تراشخوردهاند یا بقایای سنگهای تراشخوردهاند. این سنگها همه دامنه کوه را پوشاندهاند و در فاصلههای مختلف میتوان گودالهای متعدد را مشاهده کرد. گودالهایی که روزگاری یخچالهای منحصربهفرد مردم این خطه بودهاند و حالا به دلیل بیاستفاده ماندن با سنگهای موجود پوشانده شدهاند و فقط یکی دو مورد از آنها کاربری یخچال دارد. یخچالهایی که بهشکل گودالهایی شبیه اتاقک در دامنه کوهها ایجادشدهاند و تنها ویژگیای که موجب تبدیلشدن آن به یخچال شده است سنگهای سرد آن است.
مردم مهاجر در ییلاقات و روستاهای منطقه، پنیر محلی خود را در پوستهای گوسفند بهنام «دری» - واژه ترکی بهمعنی پوست - میگنجانند و تحویل این خانواده میدهند تا در یخچالهای طبیعی نگهداری کنند و پس از برگشت از ییلاقات با پرداخت حق زحمت به مصرف زمستانی برسانند. علاوه بر پنیر انواع میوه و گاهی گوشت حیوانات نیز بهصورت قورمهشده داخل «دری» ها تحویل نگهبان یخچال میشود تا در فصل زمستان مورداستفاده قرار گیرد.
لباسهای محلی زنان توجه هر کسی را به خود جلب میکند، زنان این روستا سر بندهای مشکی و قرمزی را دور پیشانی اشان گره کردهاند. روسریهای بلند با گلهای سرخ درشت و دامنهای چین دار که ترکیبی از رنگهای زیبای طبیعت است و بر هویت این خطه تاکید میکند.
از سوغاتهای این منطقهی میتوان به زیتون، روغن زیتون، پنیر و کره محلی، میوههای چهار فصل، صنایع دستی بسیار غنی نظیر قالی، گلیم و جاجیم اشاره کرد.
با توجه به اینکه امروزه این منطقهی فرهنگی و تمدنی جاذبههای طبیعی و گردشگری بکر و زیبایی را به گردشگران عرضه میکند و دارای شهرت جهانی نیز است و مامنی آرام و شگفتانگیز را به آنان هدیه میدهد، اما در میان بسیاری از افراد همچنان ناشناخته باقی مانده است.