چرم به عنوان مواد اولیه تولید محصول، از دیرباز حتی قبل از بافتن و ریستن به کار آدمی آمده است. چرم یکی از کشف‌های اولیه و بسیار کاربردی انسان بوده که نقشی اساسی در توسعه تمدن داشته است. استفاده از چرم از همان زمان‌هایی که انسان‌های اولیه حیوانات را شکار می‌کردند و از پوستشان برای خود تن‌پوش، پاپوش سنتی و زیر انداز و... می‌ساختند، رونق یافته است.
ایران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان چرم که صنعتی دستی در جهان بوده، همواره مورد توجه بوده است. فن آماده کردن پوست حیوانات که دباغی نامیده می‌شود، قدم اول است که هنوز هم تکنیک آن تقریباً به روش پیشینیان انجام می‌شود.
روش دباغی صنعتی امروز به‌صورت صنعتی ماشینی، کار آماده کردن چرم را برای استفاده در تولید محصولات بعدی ساده‌تر کرده است. سپس این سراج است که با استفاده از این مواد اولیه به تولید محصولاتی مثل پوستین، کلاه‌پوستی، چاروق، زین و یراق، کمربند، زیورآلات چرمی، کیف پول مردانه و زنانه، کیف مدارک، جاکلیدی، جاسوئیچی و ..می‌پردازد.
بر اساس کشفیات باستان‌شناسی (چکمه چرمی متعلق به مرد نمکی شماره ۱) و غلاف چاقوی به‌دست‌آمده از مجموعه مرد نمکی در معدن نمک چهرآباد (روستای حمزه لو) که متعلق به هیجده قرن پیش است، می‌توان ريشه صنايع چرمی در استان زنجان را حداقل در ۲۵۰۰ سال قبل نسبت داد.
وجود یکی از محل‌های قدیمی در بافت قدیمی زنجان به نام محله دباغلار نیز گواهی دیگر بر قدمت صنعت چرم‌دوزی استان زنجان است. محله دباغلار روزگاری نه‌چندان دور بهترین صنعت چرم‌سازی را داشته است. سه هنرمند پیشکسوت همچنان به دباغی با شیوه‌های سنتی و دستی مشغول به کار هستند که از دباغ‌کاران به‌جامانده این محله هستند و چرم مورد نیاز چاروق‌دوزان زنجانی را تأمین می‌کنند.
مشاغل سنتی جزوی از فرهنگ، هویت و خاطره‌های ما هستند. از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۰ بیشتر صنعتگران زنجانی در بازار قیصریه، راسته میرزایی، قیصریه کوچک و راسته حجت‌الاسلام به تولید کفش مشغول بودند. استان زنجان از قدیم قطب تولید کفش و چاروق است، چرم طبیعی طرفداران بسیاری دارد اما قیمت بالای آن باعث شده این روزها چرم مصنوعی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
این روزها ۳۰۰ هنرمند زنجانی به تولید صنایع چرمی روی آورده‌اند که توسعه این صنعت در آینده می‌تواند به رونق اشتغال خانگی کمک شایانی کند. در حال حاضر انواع محصولات چرمی دست‌دوز شامل پوستین‌دوزی، زین‌سازی، کفاشی، چاروق دوزی، دلوسازی، جلدسازی و همچنین تزئینات الحاقی به محصولات چرمی مانند سوخت چرم، نقاشی روی چرم، قلم‌زنی روی چرم، نقاشی روی چرم ... با کیفیت و مطابق سلیقه مشتریان در این کارگاه‌ها تولید می‌شود.
آموزش چرم هم‌زمان به‌صورت استادشاگردی و آموزش هنرآموزان در مراکز صنایع‌دستی و فنی و حرفه‌ای استان زنجان جان دوباره به این صنعت داده و رونق این رشته را به دنبال داشته است. ایده‌ها و خلاقیت‌های نو در صنعت چرم زنجان رونق زیادی یافته و کارآفرینان زنجانی با تلفیق هنر و اقتصاد این صنعت را رونق داده‌اند و بیشترین صادرات در حوزه صنعت چرم نیز به کشور‌های ترکیه، آلمان، فرانسه، ایتالیا، عراق و آذربایجان انجام می‌شود.
الناز خدایی فرد
معاون صنایع دستی استان زنجان